Wyspa Wolin, Wisełka, Karczma na Wydmach, Stinas Utkiek

Meldujemy się na Wyspie Wolin w poniedziałek. I od razu odbieramy ją jako miejsce fascynujące.
Wjeżdżamy do miejscowości Wolin przez most obrotowy, który zasłuży na oddzielny opis. Krótki postój przed bankomatem i droga na północ do Wisełki, która to będzie naszą bazą wypadową.

Wyspa Wolin składa się z z wielu obiektów fizjograficznych: Pasma Wolińskiego z najwyższym wzniesieniem siegającym 101 m n.pm., Pojezierza Wolińskiego z nawiększym Jeziorem Koprowo, półwyspów: Przytorskiego, Rów i Międzywodzkiego. Z wyspą utożsamia się też jedyny polski archipelag wysepek, z którą największa jest Karsibór.

My jednak mkniemy środkiem wyspy po drogach, które urzekają nas gęstymi nasadzeniami.

„Drzewa w skrajni”, jak ostrzegaja znaki, są naprawdę urocze. Zapewne niebezpieczne, ale to pierwszy element charakterystyczny wyspy. Na oko drzewa nie mają więcej niż 70 lat, więc raczej Polska nie odziedziczyła ich po poprzednikach.

Sama Wisełka – nazwa absurdalna ponieważ jesteśmy w ujściu Odry – na pierwsze „rzut oka” nie zachwyca. Wjeżdżamy ul. Nowowiejską, niegdyś główną drogą wsi, gdzie zbudowano najstarsze budynki, by skręcić w jednokierunkową ul. Leśną. Jak się okaże to główny trakt letniskowy, gdzie zgromadzone jest najwięcej domków wypoczynkowych i innych atrakcji dla turystów, jak smażalnie. Zatrzymujemy się – po objechaniu centrum wsi – na ul. Nadmorskiej. U gospodarzy, którzy mają kilka starcych chałup oraz nowowybudowanych domków letniskowych, a nawet klikla pokoi na piętrze budynku dzielonego z gminą Wolin. I tak żyją – z wynajmu.

Wisełka

Historia
Wisełka, założona w X wieku jako kolonia rybacka i rolnicza, była później dworem książęcym, a następnie prywatną rezydencją. Przed wojną miejscowość nazywała się Neuendorf.
W Nowym Słowniku Topograficzno-Statystyczno-Geograficznym Państwa Pruskiego z 1822r miejsce to opisano następująco: Neuendorf, królewska wieś, powiat Wollin, – Szczecin, kancelaria Wollin, parafia Kolzow, 104 dusze.
W 1905 r. gmina wiejska Neuendorf na wyspie Wollin liczyła 203 mieszkańców. Wówczas należała do Urzędu Stanu Cywilnego Okręgu Wartow.
Neuendorf został wymieniony (1 grudnia 1910) w rejestrze gmin Królestwa Pruskiego, województwa pomorskiego, powiatu szczecińskiego, powiatu Uznam-Wollin. Liczył wówczas 223 mieszkańców.
Kąpieliska przybrzeżne powstały w latach 1918-1939.
Wisełka w 1933 r. liczyła 353 mieszkańców, a w 1939 r. 390 mieszkańców.
Widowiskowa willa „Wisełka”, dawniej „Haus Regina”, została wybudowana w 1911 roku.
W przededniu II wojny światowej we wsi w sumie było 71 domów, w których oferowano prawie wyłącznie łóżka i pokoje. Oprócz hoteli i zajazdów takich jak: Kurhaus Wünsch, Schöss, Kuhn i Bick istniały cztery pensjonaty i 63 osoby wynajmujące pokoje prywatne. Wśród tych ostatnich znalazł się dwór Blenck, do którego prowadziła dzisiejsza ul. Kasztanowa.
Dziś powierzchnia obrębu geodezyjnego miejscowości wynosi 593,04 ha. Największą część, bo około 70% obrębu zajmują lasy. Wisełkę zamieszkuje 458 mieszkańców a uprawnionych do głosowania jest 386 (dane na dzień 30 czerwca 2007 rok).W sezonie turystycznym liczba turystów rośnie do 3000 osób, a w dniach wolnych od pracy nawet 4000 osób.

W styczniu 1955 roku otwarto istniejący do dzisiaj Państwowy Dom Dziecka.

W czerwcu 1968 roku Szczecińskie Przedsiębiorstwo Wylęgu Drobiu przejęło majątek PGR (utworzony w 1949 roku) i powstał Zakład Drobiu Wisełka. Ten rok umownie kończy w Wisełce rolnictwo i rozpoczyna się rozwój bazy turystyczno-noclegowej.

W 2008r. Rada Sołecka Wisełki wystapiła z wnioskiem o wyłączenie Sołectwa z gminy Wolin i przyłaczeniu do gminy Miedzyzdroje.

Fizjografia
Wisełka otoczona jest wzgórzami takimi jak:
-Góra Marii –108 m n.p.m.
-Góra św. Anny –86 m n.p.m.
-Góra Wysoczyzna –102 m n.p.m.
-Góra Strażnica –74 m n.p.m.
-Góra Dębowa 73 m n.p.m.
-Góra Rybka –58,9 m n.p.m.

Obniżenie na którym leżyWisełka w centrum to około 17,0m n.p.m. ma nieregularny kształt, rozszerzony w kierunku morza. Wzniesienia w kształcie wałów z południowego zachodu na północny wschód, to częściowo wzgórza morenowe, częściowo wały wydmowe. Podłoże jurajskie i kredowe, występują osady akumulacji lodowcowej: glina, żwir, piasek. Spotykamy również duże głazy narzutowe pochodzenia skandynawskiego.
Linia brzegowa jest prosta, natomiast ukształtowanie pionowe wybrzeża to bardzo ładne klify i wydmy z najwyższym w Polsce klifem powyżej 75 metrów wysokości będącym zboczem Góry Gosań.

Pomniki przyrody
W miejscowości znajdują się pomniki przyrody, nigdzie nie spotykane na terenie Polski. Są to drzewa wpisane w rejestr już w roku 1983 i wcześniej. Należą do nich:
-żywotnik olbrzymi o wysokości 24 metrów i obwodzie pnia 255cm
-sosna z bluszczem o wysokości 23 metrów
-grupa czterech tuj o wysokościach 25, 26, 30, 33 metrów i odpowiednio obwodach pni 125, 275, 298 i 320 centymetrów.
Ponad to chronione przez WPN, a stojące na granicy obrębu Wisełki północnoamerykańska 120 letnia daglezja o wysokości 33 metrów i obwodzie pnia 324centymetry oraz 140 letni świerk pospolity o wysokości 36 metrów i obwodzie pnia 290 centymetrów.
W samym centrum Wisełki znajduje się aleja ponad stuletnich kasztanowców, pozostała po starym dworku właścicieli ziemskich. Planuje się wpisać je jako pomnik przyrody.

Ciekawostki
Gerhart Hauptmann (1862-1946), pisarz, napisał tu dramat bajkowy „Zatopiony dzwon” w 1896 roku.

Ul. Nadmorska prowadzi wprost do Wolińskiego Parku Narodowego. Od jej skrzyżowania z ul. Leśną w lini prostej biegnie droga do morza. Co ciekawe, wzdłuż drogi, w odległosci 5-10 m usypano ziemną ścieżkę, po której biegnie czerwony szlak. Oczywiście musimy odbyć rytualne „przywitanie z morzem” i po 1,5 km marszu dochodzimy do … Karczmy na Wydmach, która stoi niemal na samym brzegu.

Ceglana chata zapewne była niegdyś domem rybaka. Jest jednym z trzech takich domów rozrzuconych na brzegu. Ten nosi numer Grodno 3, bo formalnie należy do osady Grodno.

Ten fragment wybrzeża niesie też ze sobą dwie ciekawostki.

Pierwsza to informacja, że przy tej plaży, niedaleko brzegu jest zatopiony „Karl Finsterwalde” statek zrobiony z betonu. Kiedy nazistowskim Niemcom pod koniec II wojny światowej brakowało już wszytkiego – w tym wypadku stali – próbowali wykonywać okręty z mieszanki trocin i betonu. Wspomniany tankowiec został zatopiony 12 marca 1945r. podczas nalotu na Swinemünde. I rzeczywiście na plaży – na zachód od zejścia przy Karczmie – można odnaleźć betonowe okruchy..

Drugą ciekawostką jest legenda o dziewczynie o imienu Stina. Tym razem dotyczy to brzegu na wschód od zejścia na plażę.

Brzeg o nazwie Stinas Utkiek

Legenda
Stina była ukochaną bałtyckiego pirata Klausa Störtebekera, który urodził się w roku 1360, a zginął 21 października 1401r. przed wejściem do portu w Hamburgu.
Na tym brzegu Stina pełniła specjalną rolę: wypatrywała piratów na wydmie i, kiedy było dla nich bezpiecznie, wywieszała czerwoną flagę. Wówczas piraci schodzili na ląd i chowali na nim zrabowane dobra lub też zatapiali je w pobliskim jeziorze. Legenda mówi, że ów zbiornik nazywał się Jordan (dzisiejsze jezioro Gardno?), a dostawali się doń wąskim wąwozem, którym płynął strumień: z jeziora do Bałtyku. W ten sposób nie zostawiali śladów na suchym lądzie. Na pamiątkę dziewczyny ten fragment stromego brzegu nazwano Stinas Utkiek.
A że brzeg nadawał się wyśmienicie do przekazywania sygnałów nawigacyjnych wiele lat później zbudowano tu latarnię. Ciekawe też, że obecnie z pobliskich jezior (Zatorek, Wisełka, Gardno) do brzegu nie prowadzi żaden wąwóz. Czyżby został zasypany i skrywa dalej skarby piratów?

Dodam tylko, że dzisiejsze Jezioro Gardno jest niedostępne dla osób postronnych…

Jak widać wyprawa zaczęła się od „trzęsienia ziemi” 🙂